SINH ĐỊA

Radix Rehmanniae glutinosae

1. Tên khác

Sinh Địa – Nguyên Sinh Địa

2. Tên Khoa học

Tên cây: Rehmanma glutinosa (Gaertn). Libosch.

Họ: Hoa Mõm Chó (Scrophulariaceae)

3. Mô tả, phân bố về sinh địa

• Địa Hoàng là cây thảo, sống nhiều năm, cao 30 – 40cm. Toàn cây có lông. Rễ phình lên thành củ. Lá có lông. Lá mọc tập trung ở gốc, phiến lá hình trứng ngược, gốc thuôn, đầu tròn, mép khía răng cưa tròn, gân lá hình mạng lưới nổi rõ ở mặt dưới.
• Hoa hình ống, màu tên đỏ, mọc thành chùm trên một cuống dài. Quả nang, chứa nhiều hạt nhỏ. Là cây được di thực và trồng nhiều Ở các tỉnh đồng bằng Bắc bộ và Thanh Hóa…

4. Bộ phận dùng, thu hái

– Bộ phận dùng làm thuốc của cây Địa Hoàng là rễ củ (tươi hoặc khô).

– Thu hái một năm hai vụ: Đông xuân và hạ. Đào lấy củ, dùng tươi hay phơi sấy khô.

• Dùng tươi (Tiên Địa Hoàng);
• Dùng khô (Sinh Địa Hoàng).

– Dược liệu Sinh Địa Hoàng đã được ghi trong Dược Điển Việt Nam (2002).

– Sinh Địa dùng để chế Thục Địa là một vị thuốc quan trọng trong Đông Y.

Củ Sinh Địa tươi

5. Thành phần hóa học 

Sinh Địa Hoàng có các chất như: Rehmannin, mannit, glucose, caroten, một số tác giả nói là có alcaloid.

6. Công dụng, cách dùng

Dược liệu có tác dụng bổ huyết, lương huyết, cầm máu. Dùng chữa các chứng bệnh: thiếu máu, kinh nguyệt không đều, chảy máu cam, người yếu mệt…

Cách dùng:

Dùng 12 – 30g/ngày (Tiên Địa Hoàng); 9 – 15g/ngày (Sinh Địa Hoàng), dạng thuốc sắc. Là nguyên liệu dùng chế Thục Địa, là một vị thuốc quý (một trong 4 vị trong bài Tứ Vật Thang).

7. Một số bài thuốc sử dụng Sinh Địa

7.1. Bài thuốc chữa sốt cao, khát nước, lưỡi đỏ thẫm

• Sinh Địa 16g, Huyền Sâm 12g, Mạch Môn 12g, Trám 2 quả đập vụn. Sắc uống.

7.2. Bài thuốc bổ máu, bổ thận

• Cháo Sinh Địa: Sinh Địa cắt lát mỏng tầm 2 chén cùng nửa chén gạo, nấu trong nồi sành hay nồi đất thật nhừ. Thêm 2 chén sữa, 1 chén mật ong nấu thật kỹ để ăn.

7.3. Bài thuốc đại bổ huyết, ích thận tinh, bổ tiêu hóa

• Sinh Địa 10kg, giã thật kỹ vắt lấy nước cốt, nấu với cao Ban long 1,5kg, Gừng sống 0,5kg, giã vắt lấy nước cốt. Mật ong 2 bát, rượu tốt 4 bát.
• Đầu tiên, nấu nước Sinh Địa cho sôi kỹ, rồi dùng rượu mà nghiền hạt Tử Tô chín 4g, cùng giã lấy nước cốt cho vào đun sôi. Sôi chừng 20 – 30 lần, lúc đó mới cho cao Ban Long vào. Đợi cao chảy hết mới cho nước Gừng và nước mật, đựng vào bình, uống lúc lỏng.